مروری بر تاریخچه ضبط موسیقی(استادبهروز مبصری)
ضبط رسمی بوسیله کمپانی رکورد ماشین تحریر درسال 1284ش در تهران با مبلغ چهار هزار فرانک به ژنرال زان بات یس لو مر پرداخت شد اما او به تعهدات خود عمل نکرد ماکسیم پیک مفصل به عنوان نماینده کمپانی گزارش ک رده با این وجود مجدد کار ضبط در آذرماه آنسال ادامه پیدا میکند و برای هزینه کمتر از هنر مندان درجه دو استفاده میگردد و گاهی د جه یک تا اینکه دو سوم ضبط انجام میگیرد و جناب میرزا حسینقلی به عنوان ریاست موسیقی دربار وارد میشود و ضبط هفت دستگاه باصدای قلی خان شاهی وسید احمد خان انجام میگیرد ازجمله چهار صفحه از راست پنج گاه با صدای سید احمد و میرزا اسدالله خان تنوع در ضبط اول بسیار است از جمله آوازهای محلی و حتی افغانی گروه موزیک لو مر و... چند عکس صفحه میفرستم و عکس صفحه منحصر بفرد صدای مظفرالدین شاه
مجموعه آثار ضبط شده در اولین ضبط 220روی صفحه یا اثر میباشد
ضبط دوم قاجاریه سفر پاریس. 1286ش میرزا حسینقلی 53ساله سید احمد خان 55ساله باقرخان 34ساله داماد میرزا حسینقلی میرزا اسدالله خان تار و سنتور 65 ساله باقر لبو 32ساله ضرب ها. م با رسون روسی. الاصل پدر لو ر تا سرمایه گذار این افراد اولین موسیقیدانان هستند که جهت ضبط به خارج رفته اند جنس صفحه از ذغال سنگ و قیر است زمان صفحه سه دقیقه تیراژ تولید ازیک صفحه سی عدد قیمت بیست تومان تعداد آثار ضبط شده 140 اثر این گروه. شش ماه در لندن نیز اقامت داشته و با دو کمپانی عد ن و گل بوس ق ژاژ داد می بندند وبعد به ایران میآیند مصادف با آغاز جنگهای داخلی بوده سه سال بعد سید احمد خان شکایت کرده سفیر روسیه در دادگاه و قانون کا پی تو لا سی و ن کاری پیش نمیرود و تنها 8 عدد صفحه که آنهم خودشان آوردند به ایران میرسد دو عدد نزد بنده الباقی نزد آقای شهرام اعتماد ی است عکس این سری و قرارداد کمپانی اولین قرار داد موسیقی و کمپانی
ضبط سوم دوره قاجاریه سفر لندن 1288ش یک تیم هشت نفره به سرپرستی درویش خان تار 37ساله طاهرزاده خواننده 33ساله مسیر همایون شهردار 27 ساله پیانو حسین خان ه ن گ آفرین ویلن 38ساله اکبر فلوت برادرش 35 ساله رضا قلی نو روزی 35 ساله خواننده میرزا اسدالله خان تار و سنتور 68ساله باقرخان کمانچه 36ساله تعداد آثار ضبط شده 250 عدد به دلیل نیمه نظامی بودن گروه اختلاف افتاد گرایش به سمت موسیقی غرب از این جا آغاز شد شهردار در دویست اثر پیانو نواخته صدای سازهای زنگ مثلث وغیر ایرانی به گوش میرسد از درویش خان تنها 26 اثر به ضبط میرسد و قهر و ...غیره به هر حال آثار به ایران میرسد مخالفت شدید میرزا حسینقلی با محصول ضبط شده باعث شد در ضبط بعدی هیچیک از آنها را شرکت ندهد حتی دامادش باقرخان و افراد جدید جایگزین گردن
ضبط چهارم تهران دوره قاجاریه سال1291 انقلاب مشروطه تاثیر ش هویدا میشود جنگهای داخلی به پایان رسیده ز نان از خلوت دربار بیرون آمد ند و سرود آزادی سر میدهند 76 اثر از سه بانوی پیشگام افتخار خانم زری خام امجد خانم به ضبط میرسد همگی تصانیف عارف واز این دست آواها مجموعا 143اثر به ضبط میرسد حضور خواننده گان جدید مثل روح الله سمسار و محمدخان بلبل استاد رجبعلی فلاح و پدر حسین قلی تا تا یی ویلن و حسین خان اسماعیل زاده کمانچه جناب دماوندی آواز و.... ضبطها ی فا خری صورت میگیرد خصوصا در تک نوازی آخرین صفحه اذان و مناجات دماوندی است که اولین اذان هم است که ضبط میگردد برای اطلاعات بیشتر به فصل نامه کتاب سال شیدا شماره 12 مقاله حقیر مراجعه کنید
ضبط پنجم دوره قاجاریه آخرین ضبط سفر تفلیس 1293ش این گروه درویش خان 42 ساله تار با گرو گذاشتن منزلش مقدمه سفر را تهیه کرد و تا آخر عمر نتوانست از گرو در بیاورد عبدالله دوامی 22 ساله خواننده اقبال آذر 51 ساله خواننده طاهرزاده 38ساله خواننده باقرخان 41 ساله کمانچه تعداد آثار ضبط شده 180اثر به دلیل اغاز جنگ. اول جهانی تنها 63 عدد صفحه گرامافون در سه مرحله به ایران میرسد نتیجه این که از 5دوره ضبط تنها سه دوره کامل صفحه در دست و دو دوره ناقص پس از پایان ضبطها در دوره قاجاریه به مدت 14سال هیچ کمپانی برای ضبط موسیقی سرمایه گذاری نکرد اوضاع بد اقتصادی و تعویض حکومت از قاجاریه به پهلوی درسال1306 کمپانی های مختلف به ایران میآیند دراین فاصله تربیت یافته گان عهد ناصری روی در نقاب خاک کشیدند میرزا حسینقلی میرزا اسدالله خان میرزا عبدالله درویش خان و.... رویکرد کمپانی ها نیز عوض شده سازهای اجتماعی تغییر کرده و.... که دور دوم ضبطها مبحثی دیگر استاز دوره قاجاریه مجموعا یکصدوهشتاد ساعت موسیقی ضبط شده که انتشارات فرهنگستان هنر بنام گلبانگ سربلندی در هشت سیدی منتشر شده است
بدون دیدگاه
نظرات کاربران